Χωρίς θεωρίες, λόγια παιδαγωγών προς παιδαγωγούς, για τη διαχείριση της τάξης.
Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα όταν είσαι μέσα σε μια προσχολική τάξη, είτε ξεκίνησες πρόσφατα είτε βρίσκεσαι σε τάξεις εδώ και δεκαετίες, είναι η διαχείριση της. Υπάρχουν τόσες πολλές θεωρίες, συμβουλές, στρατηγικές, εργαλεία εκεί έξω, και καμία προσέγγιση δεν μοιάζει να αποτελεί τη χρυσή συνταγή ή να ταιριάζει σε όλες τις τάξεις και σε όλα τα παιδιά. Φαίνεται, τελικά, ότι είναι ένα ταξίδι να φροντίσεις τις ανάγκες όλων των παιδιών και ταυτόχρονα να διατηρείς την προσωπική σου παιδαγωγική φιλοσοφία.
Ζητήσαμε* από παιδαγωγούς να μοιραστούν τις συμβουλές τους για αποτελεσματική διαχείριση συμπεριφορών μέσα στις τάξεις. Από τις απαντήσεις που λάβαμε, δημιουργήσαμε τη λίστα που ακολουθεί με την ελπίδα ότι μια τεχνική ή εμπειρία κάποιου μπορεί να είναι αυτό που χρειάζεται κάποιος άλλος παιδαγωγός για να διαχειριστεί επιτυχώς προκλήσεις που αντιμετωπίζει στην τάξη του.
*Η ερώτηση δημοσιεύθηκε στα social media της (fb, ig).
Ευχαριστούμε τους/τις παιδαγωγούς που μοιράστηκαν. Χωρίς εσάς, δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια τέτοια λίστα.
#1 Αναγνωρίστε τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες τους
Αγάπη… σε κάθε παιδί, υπομονή και θα δούμε ότι κάθε παιδί θέλει τον χρόνο του. Δεν είναι όλα ίδια, ας μην περιμένουμε από όλα την ίδια συμπεριφορά. Ας προσπαθήσουμε να τα βοηθήσουμε. – Ελένη Δ.
Αυτό που έχουν ανάγκη όλοι οι άνθρωποι, (ακόμη πιο έντονα οι έφηβοι) είναι ισότιμη και ειλικρινή μεταχείριση, αναγνωρίζοντας τις ανάγκες τους και τον κόσμο τους. Κάθε άνθρωπος κουβαλάει μια ιστορία και για να τον κατανοήσουμε πρέπει πρώτα να ακούσουμε την ιστορία του! – Παναγιώτης
Δεν δισταζω να χρησιμοποιώ πολλά εργαλεία. Εξηγώ. Οι παιδαγωγοί συνηθίζουμε να βλέπουμε την ομάδα μας σαν μια ολότητα, ενώ δεν είναι. Είναι 20 διαφορετικοί άνθρωποι με διαφορετικές ανάγκες, διαφορετικούς χαρακτήρες και διαφορετικά θέλω. Οπότε, ότι “πιάνει” στον έναν δεν πιάνει απαραίτητα και στον αλλον. Άρα χρησιμοποιώ διάφορες παιδαγωγικές τακτικές. Όταν βλέπω ότι αυτό που έκανα έως τώρα δεν “πειθει” το παιδί, αμέσως κάνω κάτι άλλο. Αμέσως… προφανώς δίνω όσο χρόνο χρειαστεί πρώτα. Μερικές φορές ακόμα και εβδομάδες. Κάποιες τακτικές πιάνουν με κάποιο παιδί για λίγο, αλλά μετά πρέπει πάλι να τις αλλάξεις. – Τατιάνα
Να ακούμε τις πραγματικές ανάγκες των μαθητών μας καθώς και να είμαστε ευέλικτοι σε αλλαγές. – Teacher’s_blog [Η Σπυριδούλα, μοιράστηκε μαζί μας παλαιότερο άρθρο στο blog της για τη διαχείριση των κρίσεων στη σχολική τάξη]
Συνεχής παρατήρηση προκειμένου να διαμορφωθεί η κατάλληλη, για την εκάστοτε τάξη, αντιμετώπιση-διαχείριση. Συμπεριφερόμαστε με αποδοχή και ενσυναίσθηση. – Ευτυχία Β.
#2 Δείτε τη συμπεριφορά σαν τρόπο επικοινωνίας
Να ακούμε τα παιδιά. Πολλές φορές τα παιδιά μας «μιλούν» μέσα από τη φασαρία τους, τις ζωγραφιές τους, ακόμη και μέσα από τη σιωπή. Βοηθάμε τα παιδιά να νιώσουν ασφάλεια και τους παρέχουμε ένα περιβάλλον ζεστό, σταθερό,γεμάτο ερεθίσματα. Ένα παιδί που έχει αυτοπεποίθηση, που εισπράττει ενσυναίσθηση μπορεί πιο εύκολα να πάρει πρωτοβουλίες και να συμμετέχει ενεργά στη μάθηση. Μα κυρίως να είναι χαρούμενο, να αγαπάει τον εαυτό του και τους γύρω του. – Βάσια Κ.
Πολλή πολλή παρατήρηση στη συμπεριφορά, στον τρόπο αντίδρασης και στα συναισθήματα των παιδιών. Ειδικά σε αυτά που αποκαλούμε «δύσκολα, αντιδραστικά, πεισματάρικα, τζαναμπέτικα» παιδιά. Τα συγκεκριμένα παιδιά χρησιμοποιούν έναν εναντιωματικό τρόπο αντίδρασης, που εμείς συχνά αποκαλούμε απείθαρχο, ανοριοθέτητο, αγενή. Απο προσωπική πείρα έχω αρχίσει να αντιλαμβάνομαι πως αυτά τα παιδιά είναι τα πιο ευάλωτα, αυτά που χρήζουν από μια σφιχτή αγκαλιά, αγάπη και ενδιαφέρον, κατανόηση και αποδοχή, οριοθέτηση. Ας ανοίξουμε τα αυτιά και τα μάτια μας και ας παρατηρήσουμε πίσω από την εικονιζόμενη συμπεριφορά, ποια συναισθήματα οδηγούν το παιδί στο να δράσει με τον εκάστοτε τρόπο! – Ελεάνα Μ.
#3 Επικοινωνήστε με καλοσύνη και σταθερότητα. Ενισχύστε τις θετικές αλληλεπιδράσεις
Βοηθάει αρκετά και η θετική ενίσχυση. Τις στιγμές που το “δύσκολο-ατίθασο” παιδί εκδηλώνει μια θετική στάση (είτε στην ατομική συμπεριφορά του είτε στο φέρσιμο του απέναντι στο συμμαθητή του ή γενικότερα στην ομάδα) η παιδαγωγός πρέπει να ναι σε θέση να το αντιληφθεί και να κατονομασει στο παιδί τη σωστή του πραξη και να δώσει τη δέουσα προσοχή. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να μειωθεί η κριτική και πολλές φορές εναντιωματικη μας σταση απέναντι στο “δύσκολο” παιδί και να προσπαθήσουμε να διευρεύνησουμε τα αίτια πισω απ τη συμπεριφορά του καθώς επίσης και να αναπτύξουμε μια σύνδεση μαζί του προκειμένου να το βοηθήσουμε και να μας βοηθήσει και αυτό εντέλει μέχρι εκεί που μπορεί. – Έλενα Λ.
Ενσυναισθηση, σεβασμός και ατομικός τρόπος διαχείρισης σε κάθε παιδί. Θεωρώ πως όσα στοιχεία ζητάμε εμείς σαν ενήλικες τα ίδια χρειάζονται και τα παιδιά για να αναπτυχθούν και να νιώσουν ασφάλεια. Οι ταμπέλες δεν χωρανε μέσα στην τάξη, σεβόμαστε τον διαφορετικό τρόπο αντίδρασης του κάθε παιδιού και προσπαθούμε να δούμε πίσω από αυτόν, να καταλάβουμε τι νιώθει , τι έχει ανάγκη για να εξελιχθεί και φροντίζουμε να το ενισχύσουμε. Ο τρόπος που η παιδαγωγός θα χειριστεί όλες τις καταστάσεις, θα γίνει αρχή μίμησης από τα παιδιά. Υπομονή, θετική συμπεριφορά, αναφορά στα προτερήματα, βοήθεια, ασφάλεια, αγάπη και αναγνώριση της προσπάθειας τους. – Παιδική Ματιά
Ο παιδαγωγός πρέπει να είναι το παράδειγμα! Πρότυπο για τους μαθητές του. Τα παιδιά εγώ τα παρομοιάζω με “σφουγγαράκια” τα οποία βλέπουν και απορροφούν πράξεις και συμπεριφορές. Η αξία του να υψώσεις τον τόνο της φωνής σου για να έχεις θετικό αποτέλεσμα είναι μηδενική. Βελτιώνουμε τα επιχειρήματα μας. Ο εκπαιδευτικός χρειάζεται να είναι οπλισμένος με υπομονή και επιμονή. Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο. – Ράνια
Όταν ένα παιδί κάνει κάτι που δεν μου αρέσει του το λέω. Αλλά δεν του το λέω σκέτο. Του λέω: “Δεν μου αρέσει αυτό που κάνεις. Σε αγαπάω πολύ αλλά δεν μου αρέσει αυτό που κάνεις.” Κοιτώντας το σταθερά και κρατώντας το μπροστά μου αλλά αγκαλιαστά. Και με το στόμα μου και με το σώμα μου του λέω στην ουσία το ίδιο πράγμα. Ότι δεν το απορρίπτω σαν άνθρωπο, ότι το αγαπάω πολύ, ότι δεν αποφεύγω την σωματική επαφή. Απορρίπτω μόνο αυτό που κάνει, τη συγκεκριμένη πράξη. – Τατιάνα
#4 Δημιουργήστε προβλέψιμους κανόνες που τηρούνται με συνέπεια
Να υπάρχουν κανόνες, ενσυναίσθηση και σεβασμός. Να χρησιμοποιούνται ρουτίνες. – Αμαλία Π.
Να χρησιμοποιούνται ρουτίνες και κανόνες. Για παράδειγμα, μπορεί ο εκπαιδευτικός να έχει μάθει στα παιδιά ένα συγκεκριμένο τραγουδάκι, με στόχο την ησυχία και κάθε φορά που τα παιδιά είναι ανήσυχα και υπάρχει αναστάτωση και φασαρία, να ξεκινάει να το λέει στα παιδιά, τα οποία, με τη σειρά τους, τραγουδούν το τραγούδι μαζί του και μετά ησυχάζουν. – Little Hands Huge Hearts
Παρατήρηση, όρια/κανόνες και αγάπη! – Χρυσή
Τα παιδιά χρειάζονται όρια, όπως και επιβράβευση για να αντιλαμβάνονται το θετικό τους κατόρθωμα. Αξίζει να σημειωθεί επίσης πως, δεν είναι τυχαίο που ο λαός λέει «το παιδί & το σκυλί όπως το μάθεις» και όσο πιο νεαρή η ηλικία του τόσο πιο εύκολα μπορείς να το γαλουχήσεις με ιδέες, συνήθειες και ιδανικά. – Ράνια
Φτιαχνουμε μαζί με τα παιδιά έναν πίνακα σε εμφανές σημείο με τους κανόνες της τάξης. – Νικόλ
#5 Αλλάξτε στοιχεία στο περιβάλλον, στη δραστηριότητα
Go with the flow… δηλαδή, μπορεί να υπάρχει φασαρία γιατί κάποιοι βαριούνται, παίρνοντας το ανάλογο feedback τροποποιείς το μάθημα. – The Kids Society
Για ένα παιδί που ντρέπεται ή φοβάται να συμμετέχει με μία οργανωμένη δραστηριότητα,θα συμβούλευα να μην το πιέσουμε και να του δώσουμε την επιλογή να μείνει θεατής στο δρώμενο. Εν τω μεταξύ ίσως χρειαστεί να τροποποιήσουμε ή να αλλάξουμε τη δραστηριότητα, έτσι ώστε να δούμε αν και τότε έχει άρνηση. – Όλγα Χ.
Τροποποίηση περιβάλλοντος!! – Αναστασία Μ.
#6 Δώστε ρόλους στα παιδιά
Ανάληψη του ρόλου διαχείρισης από εναν μαθητή. – Sociali…ζην
#7 Εξάψτε την περιέργεια τους και την ανάγκη τους για παιχνίδι
Για μένα θέλει και ο παιδαγωγός και τα παιδιά να είναι ομάδα, να συνεργάζονται και να συναποφασίσουν. Κάποιες στιγμές χαλάρωσης κ ηρεμίας με παιχνίδια φαντασιώσεων με κλειστά μάτια όταν υπάρχει ένταση ή προβληματισμός. Να μην εμμένουμε στο διδακτικό αλλά στη σχέση που αναπτύσσουμε. – Big Mama Παιδαγωγοί
Μια δύσκολη μέρα που υπάρχει ένταση στην τάξη, φωνάζω όλα τα παιδιά να έρθουν προς το μέρος μου σαν να πρόκειται να τους πω ένα μυστικό. Τότε ξεκινώ και τους αφηγουμαι μια φανταστικη περιπέτεια εκείνης της μέρας. Στα παιδιά αρέσει να τους αναφέρουμε γεγονότα δικά μας, οπότε ξεκινάω: π.χ. “Σήμερα το πρωί που ερχόμουν σχολείο, στο δρόμο συνάντησα…” και βάζω στην εξιστόρηση του γεγονότος, ζωάκια, πρόσωπα, φύση κ.α., κάνω εναλλαγή στον τόνο της φωνής μου, στις εκφράσεις μου, στις κινήσεις μου, δηλώνω απορία, έκπληξη, κάνω ερωτήσεις κ.α. Αμέσως μαγευονται, ηρεμούν και δεν θέλουν να τελειώσει! – Γεωργία Μπ.
Προσωπικά με βοήθησε πολύ ένα παιχνίδι διαχείρισης συμπεριφοράς που είχα βρει από μια συνάδελφο και το έθεσα σε εφαρμογή πρώτα στην κόρη μου (που πέρασε μια δύσκολη και αντιδραστική φάση απέναντί μας), και στη συνέχεια στην τάξη μου. Και στα δύο πλαίσια ήταν παρα πολύ βοηθητικό, καθώς είχε στάδια ανάλογα με τη συμπεριφορά που είχε το παιδί μέσα στη μέρα, αλλά και επιβράβευση κάθε φορά. Ήταν στην ουσία ένα παιχνίδι αυτοαξιολογησης στο τέλος της μέρας. Όλοι ανυπομονούσαν να τελειώσει η μέρα για να πάρουν το ανάλογο βραβείο τους! Σταδιακά η τάξη έγινε πιο διαχειρισιμη σε περίπου 1 μήνα. – Σταυρούλα Κ.
#8 Μελετήστε, παραμείνετε ενημερωμένοι/ες
Στα τόσα χρόνια εμπειρίας μου ως βρεφονηπιαγωγός δεν χαρακτήρισα ποτέ κάποιο παιδί ως «δύσκολο». Aυτό γιατί, δεν σταματάμε ποτέ να μελετάμε βιβλία, άρθρα κ.λπ. σχετικά με τα παιδιά. Παρατηρούμε, αποκτούμε γνώσεις και έπειτα εμπειρίες! – Ράνια
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο needhelp.gr