Τα γράμματα προς τα παιδιά “lived stories” είναι μια πρακτική που εφαρμόζεται σε χώρους πρώιμης και προσχολικής αγωγής και είναι επηρεασμένη από τον “πατέρα του νηπιαγωγείου” Friedrich Froebel.
Τα γράμματα απευθύνονται προσωπικά στα παιδιά και περιγράφουν καθημερινές στιγμές τους με τους/τις παιδαγωγούς. Η προσοχή στρέφεται σε όσα ενδιαφέρουν το παιδί και σε αυτά που το ίδιο συγκεντρώνει την προσοχή του. Μπορούν να είναι σύντομα ή μεγαλύτερης έκτασης, περιγραφικά και ολοκληρώνονται με φιλοφρονήσεις, ευχές ή προτροπές. Οι παιδαγωγοί, καθώς προετοιμάζουν τα γράμματα, συμβουλεύονται τα παιδιά σε μια προσπάθεια να συμπεριλάβουν στοιχεία που θα ήθελαν τα ίδια τα παιδιά να αναφέρονται. Πρόκειται για μια διαδικασία που προσκαλεί την ενεργό συμμετοχή των παιδιών.
Με αφορμή εκπαίδευση μου στη Φρεμπελιανή προσέγγιση, εφάρμοσα την παραπάνω πρακτική σε Λύκειο που εργάζομαι. Ήμουν πραγματικά περίεργη να εφαρμόσω την πρακτική σε έφηβους/έφηβες και να παρατηρήσω τι αποδοχή θα είχε από τα εμπλεκόμενα μέλη.
Υπήρξε αμφισβήτηση: “Δεν θα μπορέσεις να βρεις τίποτα θετικό να γράψεις για εμάς“. Γεννήθηκαν στιγμές, που μέχρι τότε δεν είχα παρατηρήσει στην τάξη, όπου ακούστηκαν φιλοφρονήσεις καθώς τους ζήτησα να γράψουν οι ίδιοι/ες πέντε θετικά στοιχεία για τους εαυτούς τους: “Γράψε ότι είσαι γενναιόδωρη, αφού πάντα μας δίνεις από το φαγητό σου“, είπε μια μαθήτρια σε μια άλλη. Υπήρξε ανυπομονησία, με λίγη δόση έλλειψης εμπιστοσύνης: “Είπες θα μας έδινες τα γράμματα σήμερα, που είναι;“
Τους έδωσα τα γράμματα άμεσα. Ήταν μια από τις σιωπηλές στιγμές (που συνήθως δεν έχουμε αρκετές τέτοιες). Είδα μαθητές/τριες να δακρύζουν και να χαμογελούν και τους/τις άκουσα να προσπαθούν να δείξουν ευγνωμοσύνη, δύο ή τρεις από αυτούς/ες ήθελαν να με αγκαλιάσουν.
«Θα το κρατήσω για πάντα.»
«Κανείς δεν μου είπε ποτέ κάτι τόσο ωραίο.»
«Πώς τα ξέρεις αυτά τα πράγματα για μένα;»
«Κυρία, κλαίω και δεν έχω κλάψει ξανά εδώ στο σχολείο.»
Τους ζήτησα να τα μοιραστούν με τους γονείς τους ή με όποιον θέλουν. Την επόμενη μέρα τους ζήτησα να μοιραστούν συναισθήματα και σκέψεις. Μερικά από όσα άκουσα:
«Αυτό είναι δικό μου»
«Γιατί πρέπει να μοιραστώ κάτι που μου ανήκει; Δεν είπες ότι είναι για μένα;»
«Η μαμά μου δεν μπορούσε να καταλάβει. Δεν ξέρει αυτό το κομμάτι μου. Από τα 13 μου, είμαι στο δωμάτιό μου με την πόρτα κλειστή όταν είμαι στο σπίτι».
«Στη μαμά μου άρεσε και τώρα θέλει να σε συναντήσει».
«Δεν νομίζω ότι οι γονείς μου νοιάζονταν, ήταν κουρασμένοι και δεν νομίζω ότι το διάβασαν».
Τι εμπειρία και αυτή! Συνδέθηκα με τα παιδιά και ένιωσα ότι όλοι μαζί κάναμε ένα βήμα προς την ανάπτυξη ενδιαφέροντος για την ομάδα. Κατανόησα βαθιά ότι τα παιδιά αυτά χρειάζονται να τα εμπιστευθούν οι ενήλικες που τα περιτριγυρίζουν και να νιώσουν με διάφορους τρόπους ότι είναι μέρη των κοινοτήτων στις οποίες ανήκουν.
Νέος στόχος είναι να βρω τρόπους να εντάξω την πρακτική αυτή ή στοιχεία της στην σχολική καθημερινότητα.
Η εφαρμογή της πρακτικής ήταν μέρος μιας έρευνας δράσης (διαθέσιμη εδώ) για την εκπαίδευση Froebelian Futures από το Πανεπιστήμιο Εδιμβούργου και άλλους συνεργάτες.
Τον Μάρτιο 2023 ξεκινάει μια νέα εκπαίδευση που θα προσφέρεται δωρεάν σε συνεργασία με το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού στην Ελλάδα για την οποία μπορείτε να αναζητήσετε πληροφορίες από την υπεύθυνη Αγγελική Δημούλια στο a.dimoulia@ddp.gr.
Πληροφορίες για νέο κύκλο εκπαίδευσης το 2023